फ्लिप कार्ड चा प्रवास/Journey of Flipkard.
स्थापना आणि सुरुवात (2007)
फ्लिपकार्टची स्थापना सचिन बन्सल आणि बिन्नी बन्सल या IIT दिल्ली मधील दोन अभियंत्यांनी सप्टेंबर 2007 मध्ये केली. दोघेही अमेझॉन मध्ये काम करत होते आणि भारतात ई-कॉमर्समध्ये मोठी संधी असल्याचे त्यांनी पाहिले. त्यामुळे त्यांनी बेंगळुरूमध्ये फ्लिपकार्टची सुरुवात केली.
Founders : Binny Bansal, Sachin Bansal
प्रारंभिक दिवस (2007-2010)
फ्लिपकार्टने आपला प्रवास ऑनलाइन पुस्तक विक्री करून सुरू केला.
Journey of Flipkard.
Flipkart Official Website – Flipkart
सुरुवातीला लोक ऑनलाइन खरेदी करण्यास फारसे उत्सुक नव्हते, त्यामुळे विश्वासार्हता निर्माण करणे हे मोठे आव्हान होते.
Cash on Delivery (COD) आणि 30-दिवस परतावा धोरण या सुविधांमुळे फ्लिपकार्टला मोठा ग्राहक वर्ग मिळाला.
विस्तार आणि लोकप्रियता (2011-2014)
फ्लिपकार्टने फक्त पुस्तकांपुरते मर्यादित न राहता मोबाइल, इलेक्ट्रॉनिक्स, कपडे, फर्निचर आणि किराणा सामान यांसारखी उत्पादने विकण्यास सुरुवात केली.
2011 मध्ये त्यांनी Myntra ही मोठी फॅशन ई-कॉमर्स कंपनी विकत घेतली.
2014 मध्ये “Big Billion Days” सेल सुरू केला, ज्यामुळे भारतीय ई-कॉमर्स क्षेत्रात क्रांती झाली.
फ्लिपकार्टने अनेक नवीन तंत्रज्ञान आणि लॉजिस्टिक इनोव्हेशन्स केले, ज्यामध्ये Ekart ही स्वतःची डिलिव्हरी सेवा सुरू केली.
Amazon शी स्पर्धा आणि गुंतवणूक (2015-2017)
भारतात अमेझॉनने मोठी गुंतवणूक केल्याने फ्लिपकार्टला मोठी स्पर्धा मिळाली.
कंपनीने PhonePe हे UPI पेमेंट प्लॅटफॉर्म सुरू केले.
फ्लिपकार्टने eBay India आणि Jabong विकत घेतले.
गुंतवणूकदारांकडून SoftBank, Tiger Global आणि Tencent कडून मोठ्या प्रमाणात निधी मिळवला.
वॉलमार्टचा अधिग्रहण (2018)
2018 मध्ये Walmart ने 77% हिस्सा $16 अब्ज डॉलर्सना विकत घेतला, ही भारतातील सर्वात मोठी स्टार्टअप डील होती.
वॉलमार्टच्या मदतीने फ्लिपकार्टने ग्रामीण भागात पोहोच वाढवली आणि नवीन उत्पादने आणली.
सध्याची स्थिती आणि भविष्यातील दिशा (2019-2024)
Grocery (Supermart), Flipkart Health+, Flipkart Wholesale यांसारखे नवीन उपक्रम सुरू केले.
भारतातील दुसरी सर्वात मोठी ई-कॉमर्स कंपनी आहे.
Amazon, Reliance JioMart, Meesho यांसारख्या कंपन्यांसोबत तीव्र स्पर्धा सुरू आहे.
भविष्यात AI, किराणा डिलिव्हरी, फिनटेक आणि डिजिटल पेमेंट्स या क्षेत्रांमध्ये विस्तार करण्याची योजना आहे.
निष्कर्ष
Journey of Flipkard.
फ्लिपकार्टने केवळ 15-20 वर्षांत एक छोटे बुकस्टोअर ते भारतातील सर्वात मोठ्या ई-कॉमर्स कंपन्यांपैकी एक असा प्रवास केला आहे. मजबूत धोरणे, नाविन्यपूर्ण संकल्पना आणि ग्राहक-केंद्रित दृष्टिकोन यामुळे कंपनीने ई-कॉमर्स क्षेत्रात महत्त्वाचे स्थान मिळवले आहे. फ्लिपकार्टची स्थापना आणि सुरुवात (2007-2010)
स्थापना (2007)
फ्लिपकार्टची स्थापना सचिन बन्सल आणि बिन्नी बन्सल यांनी सप्टेंबर 2007 मध्ये केली. दोघेही IIT दिल्लीचे विद्यार्थी होते आणि त्यांनी काही काळ Amazon कंपनीत काम केले होते. त्यांनी पाहिले की भारतात ऑनलाइन शॉपिंगची संधी मोठी आहे, पण लोकांचा विश्वास कमी आहे. यावर उपाय म्हणून त्यांनी भारतात ई-कॉमर्स क्षेत्रात प्रवेश करण्याचा निर्णय घेतला.
प्रारंभिक दिवस आणि अडचणी
फ्लिपकार्टची सुरुवात त्यांनी बेंगळुरू येथून केली.
सुरुवातीला त्यांनी फक्त ऑनलाइन पुस्तक विक्री सुरू केली.
स्वतःच बुक स्टोअर्सवर जाऊन पुस्तके खरेदी करून ग्राहकांना पाठवायचे.
त्या वेळी भारतात ऑनलाइन खरेदीचा फारसा प्रसार नव्हता, त्यामुळे ग्राहकांचा विश्वास जिंकणे हे मोठे आव्हान होते.
कंपनीकडे सुरुवातीला फारसा मोठा निधी नव्हता, त्यामुळे सचिन आणि बिन्नी स्वतःच सर्व कामे करत असत – वेबसाइट व्यवस्थापन, ऑर्डर पॅकिंग आणि डिलिव्हरी.
महत्वाचे टप्पे (2008-2010)
2008 मध्ये पहिला मोठा निधी Accel Partners कडून मिळाला.
वेबसाइटला अधिक आकर्षक आणि जलद बनवले.
ग्राहकांना आकर्षित करण्यासाठी Cash on Delivery (COD) ही सुविधा सुरू केली, जी मोठ्या यशाचे कारण ठरली.
2010 मध्ये पुस्तकांच्या व्यतिरिक्त मोबाइल, लॅपटॉप आणि इतर इलेक्ट्रॉनिक्स विक्रीस सुरुवात केली.
ई-कॉमर्स क्षेत्रातील विस्तार (2011-2012)
सुरुवातीला फक्त पुस्तक विक्री करणाऱ्या फ्लिपकार्टने 2011 पासून इलेक्ट्रॉनिक्स, फॅशन, घरगुती वस्तू आणि अॅक्सेसरीज विकायला सुरुवात केली.
मोठ्या प्रमाणावर मोबाईल, लॅपटॉप आणि कॅमेऱ्यांची विक्री सुरू केली, ज्यामुळे कंपनीला मोठा फायदा झाला.
ग्राहकांना आकर्षित करण्यासाठी फ्री होम डिलिव्हरी आणि 30-दिवस परतावा (Return Policy) यासारख्या सुविधा दिल्या.
2012 मध्ये “Ekart” नावाने स्वतःची लॉजिस्टिक सेवा सुरू केली, ज्यामुळे डिलिव्हरी अधिक जलद आणि विश्वासार्ह झाली.
लोकप्रियता वाढण्याची कारणे (2013-2014)
Cash on Delivery (COD) ही पद्धत अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहोचली आणि ग्राहकांचा ऑनलाइन शॉपिंगवरील विश्वास वाढला.
2013 मध्ये Myntra या फॅशन ई-कॉमर्स कंपनीचा अधिग्रहण करून फॅशन क्षेत्रात प्रवेश केला.
2014 मध्ये पहिल्यांदाच “Big Billion Day” सेल आयोजित केला, जिथे लाखो ग्राहकांनी खरेदी केली आणि फ्लिपकार्ट भारतातील टॉप ई-कॉमर्स कंपनी बनली.
2014 मध्ये फ्लिपकार्टचे मोबाईल App लाँच झाले, त्यामुळे खरेदी करणे सोपे झाले.
फ्लिपकार्टची लोकप्रियता वाढण्याची प्रमुख कारणे.
1. कॅश ऑन डिलिव्हरी (Cash on Delivery – COD)
भारतात 2007-2010 च्या काळात क्रेडिट/डेबिट कार्ड आणि ऑनलाइन पेमेंट प्रचलित नव्हते. त्यामुळे लोक ऑनलाइन खरेदी करण्यास संकोच करत. फ्लिपकार्टने Cash on Delivery (COD) सुविधा आणली, ज्यामुळे ग्राहकांनी ऑर्डर केल्यानंतर उत्पादन घरी आल्यावर रोख पैसे देण्याचा पर्याय मिळाला. यामुळे ग्राहकांचा विश्वास वाढला आणि मोठ्या प्रमाणावर खरेदी होऊ लागली.
2. सहज परतावा आणि ग्राहक सेवा (Easy Returns & Customer Support)
फ्लिपकार्टने 30-दिवस परतावा धोरण आणले, ज्यामुळे लोकांना वस्तू परत करण्याचा विश्वास वाटला. खराब किंवा चुकीची वस्तू आल्यास ग्राहक सहज परत करू शकत होते. तसेच, कंपनीने उत्कृष्ट ग्राहक सेवा (Customer Support) उपलब्ध केली, जी भारतीय बाजारात नवीन गोष्ट होती.
3. लॉजिस्टिक्स आणि जलद डिलिव्हरी (Ekart Logistics)
फ्लिपकार्टने स्वतःची Ekart Logistics नावाची डिलिव्हरी सेवा सुरू केली, ज्यामुळे वस्तू जलद आणि सुरक्षितपणे पोहोचू लागल्या. भारतातील विविध छोट्या शहरांपर्यंत पोहोचण्यासाठी त्यांनी मोठ्या प्रमाणावर गुंतवणूक केली आणि डिलिव्हरी नेटवर्क मजबूत केले.
4. Big Billion Days आणि सवलती (Massive Discounts & Sales) Journey of Flipkard.
2014 मध्ये “Big Billion Day” नावाचा मेगा सेल सुरू केला, ज्यात मोबाइल, लॅपटॉप, फॅशन आणि इतर वस्तूंवर मोठ्या प्रमाणात सूट दिली गेली.
हा सेल एवढा लोकप्रिय ठरला की पहिल्याच दिवशी 600 कोटींहून अधिक विक्री झाली.
या मॉडेलमुळे फ्लिपकार्ट भारतीय ई-कॉमर्स क्षेत्रात आघाडीवर राहिले आणि ग्राहकांना दरवर्षी मोठ्या ऑफर्सची सवय लागली.
5. मोबाईल App आणि डिजिटल क्रांती
फ्लिपकार्टने 2014 मध्ये आपले मोबाईल अॅप लाँच केले, ज्यामुळे लोकांना सहजपणे मोबाइलवरून खरेदी करता येऊ लागली.
2016 नंतर भारतात Jio इंटरनेट क्रांती झाली, त्यामुळे लोक मोठ्या प्रमाणावर ऑनलाइन शॉपिंग करू लागले आणि फ्लिपकार्टला फायदा झाला.
6. विविध उत्पादनांचे वाढते पोर्टफोलिओ
सुरुवातीला पुस्तक विक्रीपासून सुरू झालेली कंपनी नंतर मोबाइल, इलेक्ट्रॉनिक्स, फॅशन, घरगुती सामान, किराणा माल आणि फर्निचर अशा विविध उत्पादनांचे विक्रेते बनली.
ग्राहकांच्या सर्व गरजा एकाच ठिकाणी पूर्ण करण्यासाठी Flipkart Supermart (ग्रोसरी), Flipkart Wholesale, Flipkart Health+ यांसारख्या सेवाही सुरू केल्या.