GAURI SAWANT.
श्री गौरी सावंत एक ट्रान्सजेंडर कार्यकर्त्या आहेत ज्यांनी समाजात लिंगभेद आणि LGBTQ+ समुदायाच्या हक्कांसाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिलं आहे. त्यांचा जीवनप्रवास हा संघर्ष, धैर्य आणि समाजसेवेचा एक प्रेरणादायी प्रवास आहे.
प्रारंभिक जीवन
1. जन्म – श्री गौरी सावंत यांचा जन्म पुण्यात एका मध्यमवर्गीय कुटुंबात झाला.
2. लिंग ओळख – त्यांचं लहानपण वयाच्या ६-७व्या वर्षीच वेगळं असल्याची जाणीव झाली. त्यांनी स्वतःचं ओळख ट्रान्सजेंडर म्हणून स्वीकारली.
संघर्ष
गौरी सावंत यांना लहानपणीच कुटुंब आणि समाजाकडून अनेक अडचणींना सामोरं जावं लागलं.
वडिलांनी त्यांना स्वीकारणं कठीण गेलं, पण तरीही त्यांनी आपल्या मार्गावर चालत राहण्याचा निर्धार केला.
आपल्या लिंग ओळखीमुळे शिक्षण आणि नोकरीच्या क्षेत्रातही मोठ्या संघर्षाला सामोरं जावं लागलं.
समाजसेवा आणि कार्य
1. सखी चार चौघी ट्रस्ट – गौरी सावंत यांनी ट्रान्सजेंडर लोकांसाठी “सखी चार चौघी” नावाचं NGO स्थापन केलं, जे HIV/AIDS, लैंगिक आरोग्य आणि समाजातील दुय्यम वागणूक मिळणाऱ्या लोकांसाठी काम करतं.
2. पालकत्व – त्यांनी एक मुलगी (गायत्री) दत्तक घेतली, ज्यामुळे त्यांनी एक वेगळं सामाजिक उदाहरण समाजासमोर ठेवलं.
3. LGBTQ+ हक्क – त्यांनी LGBTQ+ समुदायाच्या हक्कांसाठी न्यायालय आणि समाज दोन्ही पातळीवर लढा दिला.
महत्त्वपूर्ण योगदान
सुप्रीम कोर्टाच्या “थर्ड जेंडर” (२०१४) च्या ऐतिहासिक निर्णयात त्यांचा मोठा वाटा होता.
त्यांनी अनेक टॉक शो, जाहिराती, आणि कार्यक्रमांतून ट्रान्सजेंडर हक्कांची जाणीव समाजाला करून दिली.
“वोडाफोन” च्या एका प्रसिद्ध जाहिरातीमुळे त्यांची ओळख जागतिक स्तरावर झाली.
पुरस्कार आणि गौरव
श्री गौरी सावंत यांचा प्रवास हा एक प्रेरणादायी कहाणी आहे. त्यांनी संघर्षातून नवी वाट निर्माण केली आणि आज त्या हजारो ट्रान्सजेंडर लोकांसाठी आशेचं प्रतीक आहेत.
त्यांनी लहान वयातच घर सोडले, कारण त्यांच्या कुटुंबाने त्यांना स्वीकारले नाही.
श्री गौरी सावंत या भारतातील पहिल्या ओळखल्या जाणाऱ्या ट्रान्सजेंडर कार्यकर्त्यांपैकी एक आहेत. त्या LGBTQIA+ समुदायासाठी काम करणाऱ्या महत्त्वाच्या कार्यकर्त्या आहेत. त्यांचे कार्य आणि जीवनाविषयी थोडक्यात माहिती खाली दिलेली आहे
कार्य आणि सामाजिक योगदान
सक्रीय कार्यकर्त्या: श्री गौरी सावंत यांनी ट्रान्सजेंडर लोकांच्या हक्कांसाठी, विशेषतः समाजात त्यांच्या स्थानासाठी, मोठे कार्य केले आहे.
सखी चार चौघी ट्रस्ट: त्यांनी ही संस्था स्थापन केली आहे, जी ट्रान्सजेंडर समुदायासाठी आरोग्य, शिक्षण, आणि रोजगाराच्या संधी निर्माण करण्यासाठी काम करते.
आईची भूमिका: त्यांनी एका अनाथ मुलीला दत्तक घेतले आहे आणि समाजापुढे मातृत्वाचा आदर्श उभा केला आहे.
माहितीपूर्ण योगदान
श्री सावंत यांचा “वी द पीपल” आणि विविध चर्चासत्रांमध्ये सहभाग होता, जिथे त्यांनी ट्रान्सजेंडर व्यक्तींसाठी समानतेचा आग्रह धरला.
त्या 2014 च्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या ऐतिहासिक नालसा निकालामध्ये (National Legal Services Authority) सहभागी होत्या, ज्यामध्ये ट्रान्सजेंडर व्यक्तींना तृतीयपंथीय म्हणून कायदेशीर मान्यता मिळाली.
प्रसिद्धी आणि प्रेरणा
काही जाहिराती आणि माध्यमांतून ओळख: श्री गौरी सावंत यांनी एका चहा ब्रँडच्या जाहिरातीत प्रमुख भूमिका निभावली होती, ज्यामध्ये आईच्या भूमिकेला अधोरेखित केले गेले.
त्या अनेक महिलांसाठी आणि LGBTQIA+ समुदायासाठी प्रेरणा आहेत.
पुरस्कार आणि सन्मान श्री गौरी सावंत यांच्या जीवनातील संघर्ष हा प्रेरणादायी आहे. त्यांचा प्रवास स्वतःच्या ओळखीच्या संघर्षांपासून सुरू होतो आणि समाजासाठी मोठे योगदान देण्यापर्यंत पोहोचतो.
त्यांचा संघर्ष पुढीलप्रमाणे आहे:
1. कुटुंबाचा विरोध
गौरी सावंत यांचा जन्म पुण्यात एका मराठी कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील पोलीस अधिकारी होते, पण त्यांनी गौरी यांचे ट्रान्सजेंडर असल्याचे स्वाभाविक अस्तित्व मान्य केले नाही.
लहान वयातच त्यांना त्यांच्या कुटुंबाने नाकारले, आणि त्यामुळे त्यांनी घर सोडावे लागले
2. स्वतःच्या ओळखीचा संघर्ष
त्यांनी स्वतःच्या लैंगिक ओळखीचा स्वीकार करण्यासाठी अनेक अडथळे पार केले.
समाजाकडून त्यांना ट्रान्सजेंडर असल्यामुळे अपमान आणि तिरस्कार सहन करावा लागला.
3. शिक्षण आणि आर्थिक अडचणी
घरातून बाहेर पडल्यावर त्यांना शिक्षण पूर्ण करणे कठीण झाले. त्यांनी कष्टाची कामे करून स्वतःचे जगणे चालवले.
समाजाने स्वीकारले नसल्यामुळे रोजगाराच्या संधी मर्यादित होत्या
4. समाजाकडून नकारात्मक वागणूक
ट्रान्सजेंडर व्यक्तींना “हिजडा” किंवा “किन्नर” म्हणून हिणवले जाते.
त्यांना अनेकदा सार्वजनिक ठिकाणी अपमानास्पद वागणूक मिळाली
5. कायदेशीर संघर्ष
2014 च्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या नालसा प्रकरणासाठी लढताना त्यांनी ट्रान्सजेंडर समुदायाच्या हक्कांसाठी मोठा संघर्ष केला.
ट्रान्सजेंडर व्यक्तींना तृतीयपंथीय म्हणून मान्यता मिळावी, यासाठी त्या सातत्याने आवाज उठवत राहिल्या
6. आई होण्याचा संघर्ष
त्यांनी एका अनाथ मुलीला दत्तक घेतले, पण समाजाने त्यांना आई म्हणून स्वीकारायला सुरुवातीला नकार दिला.
त्यांच्यावर विविध टीका झाल्या, पण त्यांनी सर्वांचा सामना करून आपले मातृत्व सिद्ध केले.
7. संघटन उभारणीचा संघर्ष
ट्रान्सजेंडर व्यक्तींसाठी काम करणारी “सखी चार चौघी ट्रस्ट” उभारण्यासाठी त्यांना अनेक अडचणींचा सामना करावा लागला.
संस्थेसाठी निधी उभारणे आणि समाजाचा पाठिंबा मिळवणे हे मोठे आव्हान होते.
8. मानसिक आणि भावनिक संघर्ष
कुटुंबाचा विरोध आणि समाजाचा नकारात्मक दृष्टिकोन यामुळे त्यांना अनेकदा मानसिक तणावाचा सामना करावा लागला.
त्यांनी या तणावांवर मात करून समाजासाठी काम केले.
9. सकारात्मक बदल घडवण्याचा संघर्ष
LGBTQIA+ समुदायाला मान्यता मिळवून देण्यासाठी त्यांनी कठोर परिश्रम केले.
त्यांनी आपल्या संघर्षाने समाजातील अनेक ट्रान्सजेंडर व्यक्तींना प्रेरित केले.
गौरी सावंत यांचा संघर्ष म्हणजे एका सामान्य व्यक्तीचा असामान्य बनण्याचा प्रवास आहे. त्यांनी प्रतिकूल परिस्थितीचा सामना करत स्वतःची ओळख प्रस्थापित केली आणि समाजात मोठा बदल घडवून आणला.
त्यांनी विविध राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर अनेक पुरस्कार आणि सन्मान मिळवले आहेत. श्री गौरी सावंत यांनी ट्रान्सजेंडर समुदायासाठी केलेल्या कार्याबद्दल त्यांना अनेक पुरस्कार आणि सन्मान प्राप्त झाले आहेत. खाली त्यापैकी महत्त्वाचे पुरस्कार दिले आहेत:
1. नॅशनल अवॉर्ड्स
LGBTQIA+ समुदायाच्या अधिकारांसाठी केलेल्या योगदानाबद्दल राष्ट्रीय पातळीवरील सन्मान मिळाला आहे.
मदरhood Icon पुरस्कार, त्यांच्या मातृत्वाच्या निर्णयासाठी आणि समाजासमोर आदर्श निर्माण केल्याबद्दल.
2. महाराष्ट्र शासन पुरस्कार
महाराष्ट्र सरकारकडून समाजसेवेतील त्यांच्या योगदानासाठी विशेष सन्मान प्राप्त झाला आहे.
3. सामाजिक संस्था सन्मान
“लैंगिक समानतेचा योद्धा” म्हणून विविध सामाजिक संस्थांकडून गौरव.
LGBTQIA+ हक्कांसाठी नेतृत्व दिल्याबद्दल NGO पुरस्कार.
4. मीडिया आणि ब्रँड सन्मान
त्यांच्या कार्यावर आधारित एका जाहिरातीत काम केल्याबद्दल त्यांना “सोशल ट्रेलब्लेझर” पुरस्काराने गौरवले गेले.
5. अंतरराष्ट्रीय स्तरावर मान्यता
LGBTQIA+ समुदायाच्या हक्कांसाठी जागतिक स्तरावर कार्य केल्याबद्दल त्यांना विविध आंतरराष्ट्रीय कार्यक्रमांमध्ये बोलावले गेले.
त्यांचे कार्य “युनायटेड नेशन्स” सारख्या संस्थांकडूनही ओळखले गेले आहे.
श्री गौरी सावंत यांचे कार्य भारतीय समाजामध्ये ट्रान्सजेंडर व्यक्तींसाठी सकारात्मक बदल घडवून आणण्यासाठी महत्त्वाचे आहे. गौरी सावंत ह्या अम्मा म्हणून ओळखल्या जातात. गौरी सावंत यांचा हा प्रवास खरच खूप थक्क करणारा आहे. व या पिढीला खूप प्रेरणा देणारा आहे. या समाजाने गौरी सावंत यांच्याकडून खूप काही शिकण्यासारखे आहे.
हेही वाचा – किरण गायकवाड यांची बायोग्राफी / kiran Gaikwad Biography in Marathi .